Sağlık Turizminde Kent Rekabetçiliği

Sağlık turizminde kent rekabetçiliği, bir kentin uluslararası sağlık hizmeti arayan turistleri cezbetme ve elde tutma yeteneğidir. Kentler, kendi özgün özellikleri ve kaynaklarını kullanarak sağlık turizmi pazarına açıldığında çok farklı fırsatlar yakalanabilmektedir.

Kent rekabetçiliği, bir kentin sağlık altyapısı, uzman hekimleri ve sağlık çalışanları, tıbbi teknolojileri, araştırma ve eğitim imkanları, ulaşım altyapısı, konaklama seçenekleri, kültürel ve turistik çekicilikler ve genel olarak sunulan hasta deneyimi gibi faktörlere bağlıdır. 

Medical Tourism Index’in 2020-2021 verilerine göre, sağlık turizminde sırasıyla Kanada, Singapur, Japonya, İspanya, İngiltere, Dubai, Costa Rica, İsrail, Abu Dhabi ve Hindistan, en öne çıkan ülkeler arasında belirtilmiştir ve Türkiye bu ülkeler arasında 30. sıradadır.[1]

Sağlık turizmi pazar büyüklüğü gelirinin 2023 yılında 120-130 milyar dolar civarında olduğu düşünülmektedir. Bu pazar büyüklüğüne sahip bir sektörde potansiyelini artırmak isteyen ülkeler için kent rekabetçiliği şarttır. Sağlık turizminde destinasyon yönetimi konusu sektörün içindeki bütün paydaşlar için kritik öneme sahiptir.

Son birkaç yılda bölgesel rekabet geçmişe kıyasla daha büyük bir öneme sahip olmuştur. Eroğlu’na göre (2014) bunun ana sebebi, bölgelerin giderek küresel ekonominin itici güçleri haline gelmesidir. Elbette birçok sektörde olduğu gibi sağlık turizmi de bölgesel rekabetten etkilenmiştir.

Sağlık Turizminde Kent Rekabetçiliği Önemi:

Kentlerin medikal turizmdeki rolleri oldukça büyüktür. Sağlık turizminde rekabetçiliği yakalayabilmek için kent rekabetçiliğinin önemini anlamak şarttır. Kent rekabetçiliği:

• Ekonomik kalkınmaya katkı sağlar,
• Şehir imajı geliştirilir,
• Kaynaklar daha iyi kullanılır,
• Teknolojik altyapı geliştirilir, 
• İstihdam imkanları sağlar,
• Küresel sağlık turizmi trendleri yakalanır,
• Ülkenin sağlık turizmi potansiyeli artar.

Ahmetoğulları ve Yücel’e göre (2021), kent rekabetçiliği rekabetin yoğunluğunu arttırmaktadır. Rekabet yoğunluğunun artması ise firma pazar performansını artırmaktadır. 

Sağlık Turizminde Kent Rekabetçiliğinin Temel Unsurları

Sağlık turizminde her kentin kendine has unsurlarını dikkate almak gerekmektedir. Bu bağlamda öne çıkan kentlerin rekabet avantajları değerlendirildiğinde temel unsurlar şunlardır:

1. Sağlık Altyapısı: Kendi ülkesinde hızlı ve etkili sonuç alamadığını düşünen kişi sağlık turizmine başvurmaktadır. Bu sebeple sağlık turizmi söz konusu olduğunda sağlık altyapısı en temel unsurlardan biridir. Modern ve donanımlı hastane ve sağlık merkezleri, yeterli sayıda yatak kapasitesi, farklı branşlarda uzmanlaşmış klinikler ve hekimler, son teknoloji laboratuvar ve görüntüleme hizmetleri ve acil servis ve ambulans hizmetleri olarak sıralanabilir.
2. AR-GE Çalışmaları: Tıp fakülteleri ve araştırma enstitüleri, klinik deneyler ve bilimsel çalışmalar, uluslararası kongreler ve seminerler, sağlık çalışanları için eğitim programları gibi AR-GE çalışmaları kent rekabetçiliğinin önemli unsurlarından biridir.
3. Ulaşım ve Altyapı: Uluslararası havalimanları ve sık gerçekleşen uçuşlar, kolay erişilebilir toplu taşıma sistemi, gelişmiş transfer hizmetleri, özel ulaşım imkanları iyi bir sağlık turizmi merkezi olunması açısından dikkate alınmalıdır.
4. Konaklama Seçenekleri: Her bütçeye uygun otel ve daireler, uzun süreli konaklama imkanları, hastanelere yakın konaklama seçenekleri, konforlu ve hijyenik konaklama ortamları. 
5. Kültürel ve Turistik Deneyimler: Kent rekabetçiliğinin en önemli unsurlarından biri o kentin biricik özelliklerini ortaya çıkaran bir pazarlama stratejisi geliştirmektir. Bu bağlamda o coğrafi bölgedeki özellikler öne çıkmalıdır. Termal sular, çamur banyosu, wellness, masaj uygulamaları gibi alternatif tıp ögeleri de değerlendirilmelidir.
6. Deneyim Yolculuğu Oluşturmak: Sağlık turizminde hasta deneyim yolculuğu, bir hastanın sağlık hizmeti arayışından başlayıp, tedavisini tamamladıktan sonra bile devam eden tüm etkileşimlerin ve deneyimlerin toplamıdır. Bu yolculuk, hastanın ilk araştırma aşamasından randevu alma, seyahat ve konaklama, tedavi süreci, taburcu olma ve sonrası takip sürecine kadar tüm aşamaları kapsar. Hasta deneyim yolculuğu tasarlamak sağlık turizminde kent rekabetçiliğinin en önemli adımlarından biridir. 

Kent Rekabetçiliğinde Pazarlama 

Pazarlama, kent rekabetçiliğinde önemli bir rol oynar.

• Şehrin Markasını Oluşturur ve Güçlendirir: Pazarlama çalışmaları, şehrin kimliğini, değerlerini ve sunduğu imkanları tanıtarak güçlü bir marka kimliği oluşturmaya yardımcı olur. 
• Hedef Kitlelere Ulaşır: Pazarlama çalışmaları, şehrin hedef kitleleri (yatırımcılar, turistler, yetenekli insanlar) ile iletişime geçerek onların ihtiyaçlarına ve beklentilerine hitap eden mesajlar sunarak, şehrin sunduğu fırsatlar hakkında bilgi verir. 
• Rekabet Avantajlarını Vurgular: Pazarlama çalışmaları, şehrin rakiplerinden farklılaşmasını sağlayan ve onu öne çıkaran unsurları vurgulayarak, şehrin rekabetçi avantajlarını ortaya koyar. 
• Yatırımcıları Cezbeder: Pazarlama çalışmaları, şehrin yatırım ortamı ve sunduğu yatırım imkanları hakkında bilgi vererek, yatırımcıların ilgisini çekmeyi ve şehrin ekonomik kalkınmasına katkıda bulunmayı amaçlar. 
• Turistleri Cezbeder: Pazarlama çalışmaları, şehrin turistik potansiyelini ve sunduğu turistik imkanları tanıtarak, turistlerin ilgisini çekmeyi ve şehrin turizm sektörünün gelişmesine katkıda bulunmayı amaçlar. 
• Yetenekli İnsanları Cezbeder: Pazarlama çalışmaları, şehrin sunduğu yaşam standartları, eğitim imkanları ve iş imkanları hakkında bilgi vererek, yetenekli insanları cezbetmeyi ve şehrin insan kaynağını geliştirmeyi amaçlar. 
• Şehri Uluslararası Platformda Tanıtım: Pazarlama çalışmaları, şehrin uluslararası alanda tanınmasını ve bilinirliğini arttırmayı amaçlar. Fuarlara, kongrelere ve diğer uluslararası etkinliklere katılarak, şehrin sunduğu imkanları ve potansiyelini uluslararası kamuoyuna tanıtır. 

Başarılı Bir Sağlık Turizmi Destinasyonu Oluşturma Stratejileri

1. Hedef kitle belirleme
2. Rekabet analizi
3. Altyapı yatırımları
4. Pazarlama ve tanıtım
5. Kalite, güvence ve akreditasyon
6. Rekabetçi ve cazip fiyatlandırma
7. Yasal düzenlemeler
8. AR-GE çalışmaları
9. İnovatif aksiyonlar
10. Sürekli gelişim

Çubuk, 2022 yılında yaptığı araştırmada, sağlık turizmi potansiyeli en yüksek olan illeri belirlemiştir. Bu iller sırayla İstanbul, Antalya, Ankara, İzmir ve Adana’dır. Kent rekabetçiliği söz konusu olduğunda bütün illerin sağlık turizmi potansiyeli irdelenmelidir. 2024 yılında Trakya illeri, Van, Isparta, Kütahya, Afyon gibi illerin de sağlık turizminde kent rekabeti imkanının oldukça yüksek olduğunu görmekteyiz.

Sağlık turizminde kent rekabetçiliği söz konusu olduğunda bölgelerin yetki belgesi almak çok önemlidir. Öcel ve Karaca’ya göre (2023), Türkiye’de en çok yetki belgesi almış il İstanbul’dur. Yine aynı araştırmaya göre henüz yetki belgesi almamış 30 civarında il ve çok sayıda kamu kuruluşu vardır ve yetki belgesi almış özel kuruluşların sayısı daha fazladır. 

Sağlık turizminde kent rekabetçiliği, bir şehrin uluslararası alanda öne çıkarak sağlık hizmeti arayan turistleri cezbetme ve elde tutma yeteneğini ifade eder. Bu rekabetçiliği artırmak için kentler, sağlık altyapısından konaklama seçeneklerine, kültürel çekiciliklerden pazarlama stratejilerine kadar birçok unsuru göz önünde bulundurmalıdır. Böylelikle, ekonomik kalkınmaya katkı sağlanabilir, şehrin imajı güçlendirilebilir ve globalde daha fazla tanınabilirlik elde edilebilir. Kent rekabetçiliğini artırmak için yapılan yatırımlar ve stratejiler, sağlık turizminde başarıyı ve sürdürülebilir büyümeyi destekler.

Kaynakça:

Ahmetoğulları, K. ve Yücel, R. (2021). Rekabet Yoğunluğu ve Teknoloji Yönetiminin Muhasebe Bilgi Sistemi ve Firma Performansı İlişkisine Etkileri. Pearson Journal of Social Sciences – Humanities, 16, 15-35.

Eroğlu, O., & Yalçın, A. (2014). Yeni bir rekabet formu olan kent rekabetçiliğine yönelik literatür taraması. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(1), 19-42.

Çubuk, M. (2022). Türkiye’de Büyükşehirlerin sağlık turizmi potansiyellerinin CRITIC ve WASPAS yöntemleri ile karşılaştırılması. Bingöl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 147-174.

Öcel, Y. & Karaca, Ş. (2023). Sağlık Turizminde Kent Rekabetçiliği Öncüllerinin Elmas Modeli Kullanılarak İrdelenmesi. InTraders International Trade Academic Journal, 6(2), 174-200.DOI: 10.55065/intraders.1388828

[1] https://www.medicaltourism.com/mti/home